De gezondheidszorg, en in het bijzonder de ziekenhuissector, staat wereldwijd voor een kantelpunt. Vergrijzing, de toename van chronische aandoeningen en een groeiend personeelstekort vormen flinke uitdagingen. Tegelijkertijd bieden technologische ontwikkelingen, zoals Artificial Intelligence (AI), kansen om de efficiëntie en kwaliteit van zorg te verbeteren. Maar hoe kan deze technologie het beste worden ingezet in ziekenhuizen?
In deze blog verkennen we de visie op Smart Hospitals, gebaseerd op het wetenschappelijk artikel “Forecasting the Future of Smart Hospitals” door Jovy-Klein et al. (2024). Het artikel biedt een toekomstgericht perspectief op hoe technologieën, zoals AI, de kern kunnen vormen van innovatieve en duurzame ziekenhuizen. Naast de inzichten uit het artikel heb ik verder onderzoek gedaan naar praktische hulpmiddelen en modellen voor transformatie.
Wat zijn Smart Hospitals?
Smart Hospitals worden gekarakteriseerd door de integratie van geavanceerde technologieën in alle aspecten van de zorg. Denk aan AI, IoT-oplossingen, eHealth en robotica. Deze technologieën stellen ziekenhuizen in staat om data te verzamelen, analyseren en gebruiken om de zorgprocessen te optimaliseren en patiëntgerichte zorg te bieden.
Maturity modellen om een Smart Hospital te worden
Naast het artikel van Jovy-Klein et al., dat een kader biedt voor de complexiteit van Smart Hospitals, heb ik verder onderzoek gedaan naar praktische hulpmiddelen en modellen die ziekenhuizen kunnen ondersteunen in hun transformatie. Ik ontdekte dat modellen zoals het Smart Hospital Maturity Model (SHMM), het Electronic Medical Record Adoption Model (EMRAM) en de WHO Smart Hospitals Toolkit richting, structuur en praktische benchmarks bieden. Hoewel deze modellen niet besproken worden in het artikel, zijn ze relevante hulpmiddelen voor ziekenhuizen die streven naar technologische volwassenheid en duurzaamheid.
Ook kwam ik op het internet een interessante ranglijst tegen: de ‘World’s best smart hospitals’. Op deze lijst staan 9 Nederlandse ziekenhuizen. De evaluatie van deze lijst is gebaseerd op een peer recommendation survey, de Statista Smart Hospitals Maturity Survey (SSHMS) en JCI-accreditatie.
De toekomst van Smart Hospitals
Het artikel van Jovy-Klein et. al benadrukt dat er op op dit moment geen eenduidige en allesomvattende visie is op hoe een smart hospital er in de toekomst uit zal zien. Hoewel er veel wordt gesproken over de potentiële voordelen van technologieën zoals Artificial Intelligence (AI), Internet of Things (IoT), robotica en andere digitale innovaties, ontbreekt een helder en concreet beeld van hoe deze technologieën de structuur, processen en ervaringen in ziekenhuizen fundamenteel zullen veranderen.
Visievorming over de toekomst van Smart Hospitals
Het artikel wil bijdragen aan visievorming over hoe Smart hospitals er in de toekomst uit kunnen zien. Het artikel beschrijft vier dimensies voor de visievorming van Smart Hospitals. Deze dimensies bieden een kader om de complexiteit van het onderwerp te begrijpen. Ze worden hieronder samengevat.
Dimensie 1. Artificial Intelligence
Het artikel beschrijft dat AI een belangrijke rol heeft in de toekomst van Smart Hospitals. Het biedt mogelijkheden om:
- Diagnoses te versnellen door patronen in data te herkennen.
- Behandelplannen te personaliseren op basis van de unieke kenmerken van de patiënt.
- Administratieve processen te automatiseren, waardoor zorgverleners meer tijd aan patiënten kunnen besteden.
Ondanks de voordelen blijven er uitdagingen. Zoals de hoge implementatiekosten en ethische uitdagingen rondom AI en privacy. Het succes van AI hangt af van interoperabele systemen en duidelijke ethische richtlijnen. Het is belangrijk om deze vraagstukken te integreren in een bredere strategische visie.
Dimensie 2. Duurzaamheid
Het artikel beschrijft dat de VN-doelstellingen voor duurzame ontwikkeling, zoals energie-efficiëntie (SDG 7), relevant zijn voor de zorgsector. Smart Hospitals kunnen bijdragen aan duurzaamheid door:
- Energiezuinige technologieën en bouwmaterialen in te zetten.
- Afvalbeheer te verbeteren, met speciale aandacht voor steriele omgevingen.
- Digitale processen te optimaliseren, waardoor minder fysieke middelen nodig zijn.
Een belangrijke uitdaging is het balanceren van de energievraag van digitale systemen met milieudoelstellingen. Slimme technologieën zoals AI kunnen hierin een sleutelrol spelen.
Dimensie 3. Samenwerken in ecosystemen
Het artikel beschrijft dat Smart Hospitals in de toekomst niet meer opereren als geïsoleerde instellingen. Maar als knooppunten in bredere zorg-ecosystemen. Door samen te werken met zorgaanbieders, techbedrijven en patiëntenorganisaties wordt innovatie gestimuleerd. Data-uitwisseling en interoperabele systemen zijn hierbij belangrijk.
De rol van Smart Hospitals binnen deze ecosystemen zal groeien. Denk bijvoorbeeld aan thuisbehandeling en virtuele zorg. Dit biedt patiënten meer flexibiliteit en verlicht de druk op ziekenhuizen.
Dimensie 4. Technologie voor mensen
Hoewel technologie centraal staat, blijft de menselijke factor in de toekomst van Smart Hospitals leidend. Patiënten krijgen meer regie over hun eigen zorgtraject dankzij digitale tools. Tegelijkertijd veranderen de rollen van zorgverleners. Nieuwe functies, zoals data-analisten en specialisten in thuiszorg, worden steeds belangrijker.
Het succes van mensgerichte technologieën hangt af van training en ondersteuning van personeel, zodat zij effectief kunnen omgaan met nieuwe systemen. Het artikel geeft aan dat de rollen van zorgverleners kunnen veranderen. En dat er door thuisbehandeling en data-analyse nieuwe functies kunnen ontstaan.
De weg vooruit
De visie op Smart Hospitals zoals geschetst door Jovy-Klein et al. biedt een inspirerend kader voor bestuurders en CIO’s in de zorg. Het geeft de noodzaak weer om nu te investeren in technologie, duurzaamheid en samenwerking. Tegelijkertijd roept het op tot aandacht voor ethische vraagstukken en de impact van technologie op patiënten en zorgverleners.
Om de visie van Smart Hospitals werkelijkheid te maken, is het nodig dat bestuurders strategische keuzes maken en prioriteit geven aan:
- Het ontwikkelen van duidelijke implementatieplannen voor AI en andere technologieën.
- Het creëren van een duurzaamheidsstrategie die economische en ecologische doelen combineert.
- Het bouwen van ecosystemen waarin data veilig en effectief gedeeld wordt.
- Technologie is een belangrijk hulpmiddel, maar niet de enige oplossing voor de uitdagingen in de gezondheidszorg. De implementatie van technologie gaat samen met organisatorische en strategische veranderingen.
Bronvermelding
Dit artikel is gebaseerd op het wetenschappelijke werk van Jovy-Klein et al., “Forecasting the Future of Smart Hospitals,” gepubliceerd in BMC Health Services Research (2024). Het volledige artikel is beschikbaar via de open access link.
Overige referenties gebaseerd op eigen onderzoek
https://smarthospital.ai/smart-hospital-maturity-model/
https://en.wikipedia.org/wiki/Healthcare_Information_and_Management_Systems_Society
https://www.who.int/publications/m/item/smart-hospitals-toolkit
https://www.newsweek.com/rankings/worlds-best-smart-hospitals-2025
https://d.newsweek.com/en/file/473694/methodology-worlds-best-smart-hospitals-2025.pdf