De European Health Data Space (EHDS) is een ambitieus initiatief van de Europese Unie dat digitale transformatie naar een hoger niveau tilt. Dit programma streeft ernaar om grensoverschrijdende interoperabiliteit te realiseren en veilige toegang tot gezondheidsgegevens te waarborgen. Het biedt een stevig juridisch en technisch raamwerk dat landen binnen de EU helpt om data-uitwisseling te standaardiseren, innovatie te bevorderen en de kwaliteit van zorg te verbeteren.
De achtergrond van EHDS
Een belangrijk doel van de EHDS is om patiënten meer controle te geven over hun gezondheidsgegevens, ongeacht waar ze zorg ontvangen binnen de EU. Het initiatief maakt het mogelijk om gezondheidsdata beschikbaar te stellen voor zowel directe zorg als secundaire toepassingen, zoals onderzoek en beleidsvorming. De EHDS creëert een geharmoniseerd kader dat de versnippering tussen lidstaten vermindert en een uniforme aanpak van digitale zorg stimuleert. Door gebruik te maken van standaarden zoals SNOMED CT en ICD zorgt de EHDS voor consistente medische terminologie in heel Europa.
Daarnaast biedt de EHDS technische oplossingen voor interoperabiliteit met standaarden. Zoals FHIR, dat gegevensuitwisseling ondersteunt. En OMOP, dat secundair gebruik mogelijk maakt. Dit wordt aangevuld met de FAIR-principes, die data vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar maken. Hiermee wordt een solide basis gelegd voor zowel nationale als internationale uitwisseling van gezondheidsdata.
De essentie van EHDS
De EHDS stelt hoge eisen aan de IT-producten en -diensten die betrokken zijn bij zorgdata. Elektronische patiëntendossiers (EPD’s) en andere systemen moeten voldoen aan EU-certificeringsrichtlijnen, wat interoperabiliteit, beveiliging en betrouwbaarheid garandeert. Tegelijkertijd speelt privacybescherming een centrale rol. Zorgdata moeten worden beveiligd met encryptie, toegangsbeheer en AVG-conforme protocollen. Transparantie is een ander speerpunt. IT-oplossingen moeten voldoen aan labelingvereisten, zodat gebruikers eenvoudig kunnen controleren of producten compatibel zijn met de EHDS-standaarden.
Hoe EHDS werkt
Nederland heeft met initiatieven zoals de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) en MedMij al belangrijke stappen gezet in de richting van standaardisatie en interoperabiliteit. De Wegiz richt zich voornamelijk op nationale gegevensuitwisseling, terwijl de EHDS een bredere, Europese dimensie toevoegt. Dit betekent dat kerngegevens zoals de Basisgegevensset Zorg (BgZ) en medicatiegegevens in de toekomst waarschijnlijk elektronisch en grensoverschrijdend kunnen worden uitgewisseld. Voor Nederlandse patiënten die in het buitenland zorg ontvangen, wordt dit een belangrijke vooruitgang.
Daarnaast biedt de EHDS kansen voor Nederlandse platformen zoals Health-RI en CumuluZ. Deze kunnen profiteren van de mogelijkheden die grensoverschrijdend onderzoek en innovatie met zich meebrengen. Hiermee wordt niet alleen de kwaliteit van zorg verbeterd, maar ook de impact van onderzoeksprojecten vergroot.
Uitdagingen bij EHDS en mogelijke oplossingen
Hoewel de EHDS veelbelovende vooruitzichten biedt, zijn er ook uitdagingen. Semantische interoperabiliteit, waarbij data niet alleen technisch maar ook inhoudelijk uniform begrepen wordt, blijft een knelpunt. Daarnaast vereist de implementatie van nieuwe standaarden aanzienlijke investeringen en technische expertise. Deze uitdagingen kunnen worden overwonnen door nauwe samenwerking tussen lidstaten, standaardisatieorganisaties en zorginstellingen.
Nederland speelt een voortrekkersrol in deze transitie. Door gebruik te maken van NEN-normen zoals 7510 (informatiebeveiliging), 7540 (BgZ) en 7545 (medicatieoverdracht), wordt een soepele integratie van nationale en internationale standaarden nagestreefd.
Samenvatting
De EHDS vertegenwoordigt een stap richting een geharmoniseerde en toekomstbestendige zorginfrastructuur in Europa. Door de combinatie van technische standaarden, privacybescherming en samenwerking biedt dit initiatief een basis voor digitale zorgtransformatie. Nederland kan hierin een leidende rol spelen. Niet alleen door zijn nationale initiatieven te versterken, maar ook door bij te dragen aan de Europese harmonisatie.