In de snel veranderende wereld van zorgdigitalisering is het uniform en gestandaardiseerd uitwisselen van gegevens essentieel. Zonder heldere standaarden kunnen zorgsystemen niet effectief met elkaar communiceren, wat leidt tot inefficiënte processen en een hogere kans op fouten. Een goed functionerend zorgsysteem vereist dat informatie op het juiste moment, bij de juiste persoon en in de juiste context beschikbaar is. Dit is de kern van interoperabiliteit.
De sleutelrol van Nictiz
In Nederland speelt Nictiz een sleutelrol als expertisecentrum voor zorgstandaarden en interoperabiliteit. Door het ontwikkelen, beheren en implementeren van standaarden zorgt Nictiz ervoor dat zorggegevens veilig, efficiënt en eenduidig worden gedeeld. Maar wat maakt hun rol zo cruciaal, en hoe is deze verankerd in het zorglandschap?
Waarom zijn standaarden en interoperabiliteit zo belangrijk?
Om een toekomstbestendige en digitale zorgomgeving te creëren, moeten zorgverleners, systemen en technologieën naadloos samenwerken. Eenheid van taal en techniek is hierbij onmisbaar. Standaarden helpen om gegevens eenduidig vast te leggen en uit te wisselen, waardoor zorgverleners altijd met dezelfde betekenisvolle informatie werken.
Nictiz is geen regelgevende instantie en heeft geen wettelijk vastgelegde rol, maar werkt nauw samen met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en stakeholders in de zorgsector. Dit maakt Nictiz een cruciale, maar niet verplichtende schakel in de Nederlandse zorginfrastructuur.
Nictiz gebruikt het lagenmodel om interoperabiliteitsvraagstukken te analyseren en te structureren. Dit model onderscheidt vijf lagen binnen een organisatie die onderling moeten samenwerken om succesvolle interoperabiliteit te bereiken:
- Organisatie. Afspraken tussen zorginstellingen en wet- en regelgeving.
- Zorgproces. Standaardisatie van workflows en procedures.
- Informatie. Standaardisatie van zorggegevens en terminologie.
- Applicatie. De koppeling tussen informatiesystemen en functionele interoperabiliteit.
- IT-Infrastructuur. Technische connectiviteit en veilige data-uitwisseling.
Door dit model toe te passen, kunnen zorginstellingen en IT-leveranciers een gestructureerde aanpak hanteren voor interoperabiliteit, waarbij alle niveaus in samenhang worden meegenomen.
Hoe draagt Nictiz bij aan interoperabiliteit?
Nictiz richt zich op drie kerngebieden die interoperabiliteit in de zorg bevorderen:
1. Eenheid van Taal
Eenheid van taal betekent dat zorggegevens overal op dezelfde manier worden geïnterpreteerd. Dit wordt mogelijk gemaakt door Zorginformatiebouwstenen (ZIB’s), die gestandaardiseerde definities bieden voor medische concepten zoals bloeddruk, medicatie en diagnoses.
Door deze ZIB’s te koppelen aan internationale standaarden zoals SNOMED CT, LOINC en ICD, wordt zowel nationale als grensoverschrijdende gegevensuitwisseling verbeterd. Dit zorgt ervoor dat patiëntgegevens niet alleen binnen Nederland, maar ook internationaal consistent kunnen worden gedeeld.
Nictiz faciliteert niet alleen de ontwikkeling van ZIB’s, maar waarborgt ook hun kwaliteit en toepassing via governance- en beheerprocessen. Dit garandeert dat ZIB’s aansluiten bij de behoeften van zorgverleners en IT-leveranciers.
2. Eenheid van Techniek
Naast een eenduidige zorgtaal is ook technische interoperabiliteit essentieel. Nictiz beheert en promoot technische standaarden zoals HL7 FHIR, waarmee zorgaanbieders en IT-leveranciers systemen kunnen ontwikkelen die veilig en interoperabel zijn.
HL7 FHIR is de standaard voor vraag gestuurde uitwisseling van patiëntgegevens, waarbij zorgverleners op het juiste moment toegang hebben tot actuele informatie. Deze standaard sluit aan bij wettelijke verplichtingen zoals vastgelegd in de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz), die elektronische gegevensuitwisseling in de zorg verplicht stelt. Nictiz ondersteunt deze wetgeving door het ontwikkelen van de bijbehorende technische specificaties en implementatiemodellen.
3. Samenwerking en adoptie
Interoperabiliteit vereist niet alleen standaarden, maar ook brede adoptie binnen de zorg. Nictiz werkt nauw samen met initiatieven zoals MedMij, dat veilige en gestandaardiseerde uitwisseling van gegevens via Persoonlijke Gezondheidsomgevingen (PGO’s) bevordert.
Door te participeren in dit soort programma’s versnelt Nictiz de adoptie en standaardisatie van interoperabiliteit in de zorg. Dit zorgt ervoor dat zorgaanbieders sneller overstappen op gestandaardiseerde systemen, wat de kwaliteit en veiligheid van zorg verbetert.
Daarnaast biedt Nictiz handreikingen en toolkits voor zorginstellingen en IT-leveranciers om interoperabiliteitsoplossingen te implementeren. Een voorbeeld hiervan is de Handreiking Interoperabiliteit tussen zorginstellingen, waarin best practices en technische richtlijnen worden beschreven.
Uitdagingen en oplossingen voor interoperabiliteit
Hoewel de ontwikkelingen rond standaarden zoals FHIR en SNOMED CT positief zijn, brengt implementatie uitdagingen met zich mee. Het vereist technische expertise, investeringen en samenwerking tussen zorginstellingen, leveranciers en beleidsmakers.
Mogelijke oplossingen:
- Versterking van governance. Duidelijke richtlijnen en toezicht op implementatie.
- Stimuleren van adoptie. Programma’s zoals MedMij en VIPP helpen zorginstellingen sneller over te stappen op gestandaardiseerde systemen.
- Internationale afstemming. Het waarborgen van compatibiliteit met internationale standaarden zoals die van de European Health Data Space (EHDS).
Door deze uitdagingen proactief aan te pakken, kan de zorgsector de voordelen van interoperabiliteit maximaal benutten.
Conclusie
Nictiz is een onmisbare partner in de digitalisering van de Nederlandse zorgsector. Hun werk vormt de ruggengraat van een zorginfrastructuur waarin betrouwbaarheid, efficiëntie en innovatie centraal staan.
Door eenheid van taal en techniek te bevorderen, leggen ze de basis voor een gestandaardiseerde en interoperabele zorgomgeving. De uitdaging ligt nu bij zorgaanbieders, leveranciers en beleidsmakers om deze standaarden te omarmen en daadwerkelijk toe te passen. Alleen door samenwerking kunnen we bouwen aan een toekomstbestendige, digitale zorginfrastructuur.