Zorginformatiebouwstenen (ZIB’s) vormen een belangrijke basis voor de digitale zorg in Nederland. Als fundamenteel element van het zorginformatiestelsel zorgen ZIB’s voor eenduidige en herbruikbare zorginformatie. Dit maakt interoperabiliteit tussen systemen en instellingen mogelijk.
De achtergrond van ZIB’s
ZIB’s zijn Clinical Information Models (CIMs) die specifiek zijn afgestemd op de Nederlandse zorgcontext. Ze definiëren zorginhoudelijke concepten zoals bloeddruk, medicatie en diagnoses en zorgen voor semantische interoperabiliteit door een eenduidige betekenis en structuur. Dit stelt zorgverleners in staat om gegevens eenmalig vast te leggen en meervoudig te gebruiken. Dit verhoogt de efficiëntie verbeterd de kwaliteit van zorg.
De relatie tussen CIM’s en ZIB’s is belangrijk. Alle ZIB’s zijn CIM’s, maar niet alle CIM’s worden als ZIB’s erkend. Om ZIB te worden, moeten modellen voldoen aan specifieke eisen voor breed hergebruik en opgenomen zijn in het nationale zorginformatiestelsel. Dit waarborgt hun relevantie en toepasbaarheid in verschillende zorgdomeinen.
De essentie van ZIB’s
- De structuur van ZIB’s. Elke ZIB bestaat uit specifieke gegevenselementen met duidelijk gedefinieerde kenmerken, zoals datatypes, waardelijsten en relaties. Daarnaast bevatten ZIB’s ontwerpeisen, waaronder een heldere definitie, een concreet doel en relevante terminologie, zoals SNOMED CT en LOINC. Deze gestructureerde aanpak zorgt ervoor dat gegevens consistent, begrijpelijk en eenvoudig uitwisselbaar zijn tussen verschillende systemen, wat de interoperabiliteit in de zorgsector versterkt.
- Governance, ontwikkeling en levenscyclusbeheer. Governance waarborgt de consistentie, bruikbaarheid en praktijkgerichtheid van ZIB’s. Hierbij spelen stakeholders, zoals zorgverleners en leveranciers, een cruciale rol. De ontwikkeling en het beheer van ZIB’s worden vormgegeven volgens de NEN 7522-norm, die duidelijke eisen stelt aan governance en beheerprocessen. Levenscyclusbeheer vormt een essentieel onderdeel van dit proces. Het omvat het ontwerpen, evalueren, doorontwikkelen en beheren van ZIB’s, zodat deze up-to-date blijven en aansluiten op de dynamische behoeften van de zorgsector.
- Implementatie van ZIB’s via een uitwisselingsmodel. ZIB’s worden geïmplementeerd middels een uitwisselingsmodel dat een duidelijke structuur biedt voor het vastleggen, delen en hergebruiken van gegevens. Dit model bevordert interoperabiliteit en garandeert dat gegevens consistent worden uitgewisseld volgens ZIB-specificaties. Het gebruik van het blackbox-principe bij de interne inrichting van systemen versterkt de flexibiliteit en schaalbaarheid van deze implementatie, waardoor het eenvoudig aanpasbaar blijft aan veranderende technische en organisatorische eisen.
Uitdagingen van ZIB’s en mogelijke oplossingen
Hoewel ZIB’s een krachtig instrument zijn voor interoperabiliteit, is hun succes afhankelijk van goed beheer, samenwerking en afstemming met nationale en internationale standaarden. Dit vraagt om een robuuste governance-structuur en een voortdurende dialoog tussen stakeholders om aanpassingen tijdig door te voeren.
De integratie van ZIB’s met andere standaarden, zoals HL7 FHIR, en het gebruik van levenscyclusbeheer zijn voorbeelden van hoe deze uitdagingen kunnen worden aangepakt. Daarnaast is het belangrijk dat zorgorganisaties en leveranciers voldoende worden ondersteund bij de implementatie.
Samenvatting
ZIB’s zijn de ruggengraat van een interoperabele zorginfrastructuur. Door eenheid van taal en techniek te bevorderen, bieden ze een solide basis voor efficiënte, veilige en schaalbare zorginformatie-uitwisseling. Het succes van ZIB’s hangt af van goed beheer, samenwerking en voortdurende afstemming met standaarden op zowel nationaal als internationaal niveau.